BỎNG
Dịch từ tài liệu hãng L&R: Burns General Information Dr_Alexey
I. ĐỊNH NGHĨA
- Bỏng được định nghĩa là tình trạng da bị chấn thương bởi nhiệt, điện, hóa chất, phóng xạ, ma sát hoặc lạnh (NICE, 2005), dẫn đến da không còn sự toàn vẹn. Bao gồm từ tổn thương bề mặt đến lớp biểu bì, cho đến tổn thương nghiêm trọng đến tất cả các lớp da và các cấu trúc bên dưới, ví dụ: cơ và xương. II. NGUYÊN NHÂN - Nguyên nhân gây bỏng khác nhau có thể dẫn đến một tình trạng chấn thương riêng biệt khác nhau do đó cần xác định đúng nguyên nhân gây bỏng để có một cách quản lý chăm sóc vết thương đúng cách và chính xác. (Hettiarat Dziewulski, 2004; Stiles, 2015). - Nguyên nhân gây bỏng có thể được chia thành các loại sau:
|
1. Nhiệt
- Nhiệt hoặc nóng, chấn thương có thể được gây ra bởi: Lửa; chất lỏng; do tiếp xúc với vật nóng; các tia sáng mạnh; bức xạ. BỎNG DO LỬA: Bỏng lửa thường do xăng, nhiên liệu nhẹ hơn hoặc nổ khí tự nhiên (Benson et al, 2006). Và thường liên quan đến chấn thương đường hô hấp và đồng thời các chấn thương khác. Bỏng do lửa là chấn thương thường thấy nhất ở người trưởng thành ở độ tuổi lao động (Hettiaratchy và Dziewulski, 2004; International Best Practice Guidelines, 2014). BỎNG DO CHẤT LỎNG: Vết bỏng do sự đổ tràn hoặc ngâm trong chất lỏng nóng hoặc từ hơi nước. Là nguyên nhân phổ biến gây thương tích bỏng ở người già và trẻ em, chiếm 70% tổng số bỏng được nhìn thấy (International Best Practice Guidelines, 2014). BỎNG DO TIẾP XÚC: Bỏng do tiếp xúc là do va chạm vào vật cực nóng, chẳng hạn như bàn ủi hoặc ấm đun nước, hoặc bởi tiếp xúc kéo dài với một bề mặt ít nóng hơn, chẳng hạn như tia bức xạ. Nguyên nhân phổ biến nhất là chấn thương tiếp xúc, thường thấy trong các tình huống người không thể tự vận động ví dụ người bất động hoặc mất ý thức do lạm dụng ma túy/ rượu hoặc bị động kinh (Hettiaratchy và Dziewulski, 2004; Benson và cộng sự, 2006; International Best Practice Guideline, 2014). BỎNG DO CÁC VẬT CHÁY NỔ: Bỏng loại này được gây ra bởi một vụ cháy nổ của một chất dễ bay hơi ví dụ như chất dùng để thắp lửa , hoặc do khí ga gây ra vụ nổ (Benson et al, 2006). |
2. Bỏng do điện
BỎNG DO ĐIỆN ÁP THẤP: Tiếp xúc với dòng điện áp thấp dẫn đến bỏng nhỏ, sâu, tiếp xúc tại các điểm chạm vào. (Hettiara và Dziewulski, 2004; International Best Practice Guideline, 2014). BỎNG DO ĐIỆN CAO THẾ: Dòng điện trên 1000V có thể dẫn đến tổn thương mô sâu và có khả năng mất chi. Một lượng lớn mô mềm và xương hoại tử được nhìn thấy (Hettiara và Dziewulski, 2004; International Best Practice Guideline, 2014). - Với dòng điện hơn 70.000V thường gây tử vong (Hettiara và Dziewulski, 2004; International Best Practice Guideline, 2014). - Bỏng do nổ dòng điện cao thế có thê xảy ra khi dòng điện cao áp đi qua cơ thể, và lượng nhiệt nóng sinh ra. Quần áo có thể bốc cháy và bỏng nặng hơn (Hettiara và Dziewulski, 2004; International Best Practice Guideline, 2014). |
3. Bỏng do hóa chất
Bỏng do hóa chất thường do hóa chất công nghiệp, nhưng cũng có thể xảy ra bởi các vật dụng sinh hoạt bình thường. Bỏng hóa học có xu hướng sâu vì tác nhân hóa học sẽ tiếp tục ăn mòn cho đến khi nó được loại bỏ hoàn toàn khỏi da (Benson et al, 2006). Một số tác nhân hóa học có thể yêu cầu các giải pháp chuyên gia để loại bỏ hoàn toàn chúng (Benson et al, 2006). Các hóa thường gặp nhất có thể được chia thành:
BỎNG DO AXIT: Các axit như axit sulfuric, axit nitric và axit photphoric gây đông máu hoại tử, làm biến tính protein có trong da và dẫn đến bỏng rát (Hettiaratchy và Dziewulski, 2004). BỎNG DO CHẤT KIỀM: Các chất kiềm thông thường như chất tẩy trắng, chất tẩy rửa và xi măng, có thể gây bỏng sâu, có thể nghiêm trọng hơn bỏng axit (International Best Practice Guidelines, 2014). Chúng dẫn đến hoại tử hóa lỏng và có thể gây ra nhiều thiệt hại hơn axit, vì tổn thương xảy ra thêm khi tiếp xúc với chất kiềm dẫn đến các tế bào mất nước và collagen và protein trong da bị biến tính. Thông thường, sự khởi đầu là đau ít có thể dẫn đến việc sơ cứu bị hoãn lại và do đó nhiều mô bị thiệt hại xảy ra nhiều hơn thông qua tiếp xúc kéo dài với hóa chất (Benson et al, 2006). |
4. Bỏng do tia bức xạ
Tiếp xúc với tia UV từ mặt trời, ánh sáng mặt trời và nằm chiếu tia, có thể dẫn đến cháy nắng. Điều này thường biểu hiện như ban đỏ bề ngoài và rất đau. Một số phồng rộp cũng có thể xảy ra. Với thời gian tiếp xúc kéo dài, có thể dẫn đến thay đổi cấu trúc sâu bên trong của da. Bức xạ cao thường để điều trị ung thư cũng có thể dẫn đến bỏng do bức xạ phóng xạ. |
5. Bỏng do ma sát
Bỏng do mát sát xảy ra khi da tiếp xúc với một vật cứng ví dụ như mặt đường và đó thường bao gồm bỏng do ma sát và bỏng do nhiệt. Thường được nhìn thấy ở tai nạn giao thông đường bộ, chấn thương thể thao, hoặc với dây đai cán dùng trong công nghiệp và trong nông nghiệp. Tai nạn này xảy ra nhiều nhưng phần lớn là bỏng nhẹ, vì vậy thường xuyên nhìn thấy trong bệnh viện (Agrawal et al, 2008). |
5. Bỏng do lạnh
Da bỏng lạnh là khi tiếp xúc trực tiếp với nhiệt độ thấp trong thời gian dài và dẫn đến các tổn thương da. So với các trường hợp bỏng da thông thường do tiếp xúc với nhiệt độ cao, bỏng lạnh ít gặp hơn và mức độ hồi phục nhìn chung cũng khả quan hơn. Tuy nhiên, nếu không biết cách sơ cứu da khi bỏng lạnh đúng cách, tổn thương da do bỏng lạnh cũng có thể diễn tiến nặng nề nhanh chóng và lan rộng hơn. |
Trên đây là các kiến thức và thông tin hữu ích về vết thương do bỏng . Tại ANPHA TECH, chúng tôi cung cấp nhiều giải pháp chăm sóc vết thương phù hợp với từng tình trạng tổn thương và giai đoạn liền thương. Bạn có thể tham khảo các sản phẩm liên quan đến chăm sóc vết thương tại đây.